บุญราศีการ์โลส มานูเอล เซซิลิโอ โรดริเกซ ซันติอาโก
Bl. Carlos Manuel Cecilio Rodríguez Santiago
วันฉลอง: 13 กรกฎาคม และ 4 พฤษภาคม (ในปวยร์โตริโก)
ท่านเริ่มงานนี้ของท่านจากชีวิตของท่านเอง โดยการใช้ชีวิตสอดคล้องไปกับ ‘ปีพิธีกรรม’ ที่ท่านตระหนักว่านี่คือการสถิตอยู่ขององค์พระคริสตเจ้าในพระศาสนจักร ผ่านพระสมณสาส์นคนกลางของพระเจ้า (Mediator Dei) ของสมเด็จพระสันตะปาปาปีโอที่ 12 ดังนั้นการดำเนินชีวิตไปพร้อมปฏิทินนี้ จึงไม่ใช่เพียงการผ่านพ้นวันเวลา แต่ยังเป็นการใช้เวลาแต่วันสนิทไปกับพระเจ้าผู้ยังทรงพระชนม์อยู่และพระภารกิจที่ยังมิได้จบลง ท่านจึงพยายามใช้ชีวิตและทำให้ปีพิธีกรรมเต็มไปด้วยชีวิตชีวาทั้งด้วยดนตรี สัญลักษณ์ทางพิธีกรรม งานศิลปะ และกิจการต่าง ๆ ท่านซื้อรูปภาพต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับวันต่าง ๆ ทั้งเพื่อเก็บไว้เองและแจกให้กับคนอื่น ๆ และเมื่อถึงเทศกาลสำคัญในปีพิธีกรรม ท่านจะตกแต่งบ้านพักให้สอดคล้องกับวันดังกล่าว ตัวอย่างเช่นเมื่อถึงเทศกาลเตรียมรับเสด็จพระคริสตเจ้า ท่านจะเตรียมพวงมาลาเทียนเตรียมรับเสด็จ และเมื่อใกล้ถึงวันฉลองพระคริสตสมภพ ท่านก็จะเตรียมถ้ำพระกุมารไว้ที่บ้าน หรือเมื่อถึงช่วงเทศกาลมหาพรต นอกจากการอดอาหาร ท่านยังมีผ้าปูพระแท่นสีม่วง และเมื่อถึงปัสกาท่านก็มีเทียนที่ท่านต่อจากเทียนปัสกาในคืนตื่นเฝ้า เป็นต้น นอกจากนี้ในโอกาศพิเศษเหล่านั้นท่านยังจะเพิ่มบทภาวนาพิเศษในระหว่างมื้ออาหาร และร้องเพลงศักดิ์สิทธิ์ที่เกี่ยวข้องกับวันดังกล่าวอีกด้วย โดยวันฉลองที่ท่านให้ความสำคัญมากที่สุด คือ วันพระคริสตสมภพ วันปัสกา และวันสมโภชพระจิตเจ้า ซึ่งสองวันแรกท่านจะลงมือเตรียมการ์ดส่งให้เพื่อน ๆ ทุกคนโดยตลอด
นอกจากใช้ชีวิตให้สอดคล้องกับปีพิธีกรรมแล้ว เพื่อผลักดันความเคลื่อนไหวด้านพิธีกรรมที่ยังไม่ได้รับความสนใจในปวยร์โตริโกเสียเท่าไร ท่านจึงได้สละแรงกาย เวลา และทุนส่วนตัวจำนวนเล็กน้อยที่ได้จากการทำงานเป็นเสมียนตามห้างร้างและองค์กรต่าง ๆ เพื่อเคลื่อนไหวด้านนี้ ท่านใช้ความสามารถในด้านการแปลภาษาของท่านแปลข้อเขียนความรู้ที่ถูกผลิตขึ้นในกระแสดังกล่าว และพิมพ์เผยแพร่แจกจ่ายให้ผู้สนใจโดยไม่มีค่าใช้จ่าย ซึ่งในเวลาต่อมาท่านได้ออกจดหมายข่าวสองหัว คือ ลิตูร์เกีย (Liturgia / พิธีกรรม) และ คูลตูรา คริสเตียนา (Cultura Cristiana / วัฒนธรรมคริสตัง) ซึ่งจะได้กล่าวอย่างละเอียดต่อไป ท่านยังมีบริการจัดส่งสิ่งพิมพ์ที่ให้ความรู้ฟรีแก่ผู้สนใจ ไม่ว่าจะเป็นหนังสือ บทความที่ท่านแปลด้วยตัวเอง ใบสมัครสมาชิกจดหมายข่าว นอกจากนี้ท่านยังมักส่งพระคัมภีร์ หนังสือคู่มือมิสซา (Missal) หนังสือทำวัตร และหนังสือว่าด้วยพิธีกรรม ที่ท่านได้แปลด้วยตัวเองเป็นของขวัญให้คนอื่น ๆ อีกด้วย ไม่เพียงเท่านั้นท่านยังเขียนจดหมายกระตุ้นการให้ความสำคัญเรื่องพิธีกรรมไปยังผู้คนมากมาย คราวหนึ่งเมื่อมีพระสงฆ์ใหม่มาประจำที่คากูอัส ท่านก็ได้เขียนจดหมายไปถึงพระสงฆ์ท่านนี้ มีความตอนหนึ่งว่า “คุณพ่อเจมี่ครับ ลูกยินดีจะร่วมมือกับท่านในงานฟื้นฟูพิธีกรรมในเขตวัดของพวกเรา ลูกพูดเลยว่าไม่ใช่เพียงร้อยเปอร์เซ็นต์ แต่ล้านเปอร์เซ็นต์” และ ใน ค.ศ. 1958 ท่านได้ส่งข้อเขียนของท่านชื่อว่า ‘อย่าพลาดที่จะทำการตื่นเฝ้าปัสกา ข้อแนะนำสำหรับปัสกา’ ไปหาพระสงฆ์ทุกคนในปวยร์โตริโก เป็นต้น
บ้านชมพู บ้านพักที่บุญราศีการ์โลสใช้ชีวิตส่วนใหญ่ที่คากูอัส
เพื่องานด้านการผลิตเอกสารที่จำเป็นสำหรับการเคลื่อนไหวด้านพิธีกรรม ท่านมีเครื่องพิมพ์ดีดไว้ที่ห้อง เพื่อใช้พิมพ์ข้อความต่าง ๆ ลงบนกระดาษคาร์บอน และมีเครื่องอัดสำเนาด้วยกระดาษไขขนาดเล็กสำหรับทำสำเนาเอกสารเหล่านั้น ท่านลงมือทำงานเหล่านี้ด้วยความชำนาญอย่างไม่รีบร้อน แม้งานดังกล่าวจะไม่ใช่เรื่องง่ายโดยเฉพาะขั้นตอนการอัดสำเนา แต่ท่านก็สามารถแก้ไขปัญหาที่เผชิญที่กับการทำงานในขั้นตอนเหล่านี้ได้ตลอด ด้วยความเพียรพยายามและความไม่เคยสิ้นหวัง จนเมื่อได้สำเนาเอกสารที่ท่านต้องการตามจำนวนท่านจึงค่อย ๆ บรรจงเย็บเล่มจนแล้วเสร็จ บางคราวขั้นต่อไปคือการนำส่งไปรษณีย์ แต่บางคราวคือการนำไปแจก พยานจำนวนหนึ่งยังคงจดจำภาพของท่านที่เป็นชายรูปร่างสัดทัดไม่ค่อยแข็งแรง แต่หอบกระดาษข้างละรีมเดินเท้าจากถนนมารีอานา บราเซตตี ไปยังจตุรัสริโอเปียดรัส เพื่อต่อรถสาธารณะไปยังคากูอัสได้เป็นอย่างดี
ใน ค.ศ. 1948 ขณะท่านอายุได้ประมาณ 30 ปี และทำงานเป็นเสมียนที่บริษัทปวยร์โตริโกภาคีน้ำตาลตะวันออก โดยการสนับสนุนจากคุณพ่อแมควิลเลียม พระสงฆ์ในเขตวัดของท่านที่ต้องการให้สร้างฆราวาสที่เป็นอัครสาวกและผู้นำ ท่านได้ขยายงานความเคลื่อนไหวด้านพิธีกรรมของท่านไปยังเขตวัดของท่าน ด้วยการก่อตั้ง ‘กลุ่มผู้สนใจการศึกษาและพิธีกรรม คากูอัส’ ขึ้นที่เขตวัดของท่าน โดยกลุ่มดังกล่าวมีคณะกรรมการ แผนการศึกษาและมีกิจกรรม ภายใต้วัตถุประสงค์หลัก คือ “เพื่อเรียนรู้พิธีกรรมและวิธีการปกป้องความเชื่อคริสตังบางประการ และเพื่อพูดคุยแลกเปลี่ยนในประเด็นทางศาสนาที่น่าสนในในปัจจุบัน เพื่อสร้างอัครสาวกฆราวาสและผู้นำกลุ่มต่าง ๆ” ดังนั้นพื้นที่เล็ก ๆ นี้จึงเป็นพื้นที่อีกหนึ่ง ที่ท่านได้แบ่งปันประสบการณ์ที่ท่านมีต่อพิธีกรรมผ่านทั้งคำพูดและกิจการ และสืบเนื่องจากกลุ่มดังกล่าวมีสถานะเป็นกลุ่มไม่แสวงหาผลกำไร ทุกคนที่เข้ามาจึงต้องร่วมด้วยช่วยกันในการขับเคลื่อนกลุ่มดังที่ท่านกล่าวว่า “รูปแบบพิธีกรรมก็ดี แนวทางการศึกษาก็ดี วิธีการดำเนินงานของพวกเราก็ดี ต่างเกิดขึ้นจากความคิดริเริ่มของพวกเราเอง และทุกสิ่งยังคงอยู่ในมือของพวกเรา” และ “เนื่องจากพวกเราไม่มีทุนหรืออุปกรณ์อำนวยความสะดวกใด ทุกอย่างจึงขึ้นอยู่กับทุนทรัพย์ของพวกเรา ความพยายามของพวกเรา และความช่วยเหลือจากมิตรสหายของพวกเราบางคนที่ได้มอบเครื่องทำสำเนาให้พวกเรา”
กลุ่มผู้สนใจนี้มีการนัดพบกันทุกวันจันทร์ที่ห้องประชุมวัด สมาชิกในกลุ่มมีทั้งพระสงฆ์ สมาชิกในครอบครัวท่าน บุคคลใกล้ชิดท่าน และผู้ที่ปรารถนาจะติดตามพระคริสตเจ้า แนวทางของกลุ่มคือการมุ่งสร้างคนและสังคมตามพระสมณสาสนของสมเด็จพระสันตะปาปาที่ว่าด้วยคำสอนของพระศาสนจักร การส่งเสริมการมีส่วนร่วมในพิธีมิสซาและพิธีกรรม โดยเฉพาะในช่วงสัปดาห์ศักดิ์สิทธิ์ ตรีวารปัสกา พิธีตื่นเฝ้าปัสกา และวันอาทิตย์ปัสกา บรรยากาศในกลุ่มเต็มไปด้วยความเคารพยำเกรง ความเอาใจใส่ และความอดทนต่อกันและกัน ในระหว่างการพูดคุยภายในกลุ่มท่านคอยเสริมด้วยความสุภาพ ไม่ใช่ด้วยเรื่องตลกไม่มีแก่นสารหรือคำพูดที่ไม่เหมาะสม แต่เป็นการเสริม ไม่ใช่เพียงแค่คำสอนเท่านั้น ท่านยังกระตุ้นให้ทุกคนด้วยความรักของพระเจ้า การสวดภาวนา ชีวิตในศีลศักดิ์สิทธิ์ ความศรัทธาต่อแม่พระ โดยท่านเอาใจใส่ในการให้ความรู้ความเข้าใจแก่ทุกคนแบบตัวต่อตัว และหากในระหว่างวงเสวนาเกิดความเห็นต่าง การตั้งคำถาม และการใช้ถ้อยคำที่รุนแรง ท่านก็รู้วิธีที่จะรับมือกับสถานการณ์เหล่านั้น การดำรงอยู่ของท่านในการเสวนาทุกครั้งนำไปสู่สันติ
ในปีเดียวกันกับที่ท่านเริ่มกลุ่มผู้สนใจพิธีกรรมที่เขตวัด ด้วยความสามารถในการเล่นเปียโนและออร์แกนที่ท่านเรียนรู้ด้วยตัวเอง และความชอบในการร้องเพลงศักดิ์สิทธิ์ ท่านยังได้ร่วมกับคุณพ่อแม็คกลอน ก่อตั้งคณะนักขับประจำวัดคากูอัสชื่อว่า ‘คณะเตเดอุม เลาดามุส’ โดยมีท่านเป็นผู้นำเพื่อทำหน้าที่ร้องเพลงในพิธีมิสซาวันอาทิตย์ นอกจากนี้เมื่อโอกาสเตรียมรับเสด็จพระคริสตเจ้า ท่านยังได้รวมกลุ่มนักขับร้องขึ้นมาสำหรับพิธีมิสซาเตรียมรับเสด็จวันพระคริสตสมภพอีกด้วย (ธรรมเนียมนี้แพร่หลายในวัฒนธรรมสเปน-โปรตุเกส เรียกว่า มิสซาอากีนัลโด/Misa de Aguinaldo มีลักษณะเป็นมิสซาที่พระสงฆ์จะสวมอาภรณ์สีขาว เป็นมิสซาที่มีจุดประสงค์คือการเตรียมจิตใจให้พร้อมก้อนถึงมิสซาเที่ยงคืนในวันที่ 24 ธันวาคม จิตตารมณ์ของประเพณีนี้คือการเฝ้ารอการประสูติของพระคริสตเจ้าไปพร้อมแม่พระ จึงสัมพันธ์กับวันฉลองความคาดหวังของพระนางมารีย์ที่ฉลองก่อนวันพระคริสตสมภพ นิยมทำกันในช่วงวันที่ 16 – 24 ธันวาคม แง่หนึ่งประเพณีนี้จึงเป็นการนพวารเตรียมรับเสด็จด้วยมิสซา) โดยการรวมกลุ่มนักขับทั้งสองกลุ่มเช่นนี้เป็นไปเพื่อให้สัตบุรุษได้มีส่วนร่วมในพิธีกรรม เวลาเดียวกันก็เป็นการเคลื่อนไหวในการฟื้นฟูพิธีกรรมให้มีความเหมาะสมทั้งเชิงความหมายและความสง่างาม ดังจะเห็นได้จากข้อเขียนจำนวนหนึ่งของท่านแสดงให้เห็นว่าท่านสนับสนุนการใช้เพลงและการบรรเลงดนตรีในพิธีกรรม เพียงแต่ต้องถูกต้องตามกาลเทศะ ถูกช่วงเวลา และสอดคล้องกับพิธีมิสซา เพื่อช่วยนำจิตใจสัตบุรุษให้ร่วมในพิธีกรรม
เข้าใจว่าในช่วงรอยต่อระหว่างทำงานเป็นเสมียนที่บริษัทปวยร์โตริโกภาคีน้ำตาลตะวันออกกับสถานีทดลองเกษตร มหาวิทยาลัยปวยร์โตริโก (ค.ศ. 1951 – ค.ศ. 1952) ท่าได้ขยายงานของท่านไปยังกลุ่มอาจารย์และนักศึกษาในมหาวิทยาลัยปวยร์โตริโก เมืองริโอเปียดรัส ที่น้องชายของท่านชื่อ โฮเซ (ภายหลังได้บวชเป็นพระสงฆ์คณะเบเนดิกติน) และน้องสาวท่านชื่อ เอย์ดี (ภายหลังได้ถวายตนเป็นซิสเตอร์คณะคาร์เมไลท์) ทำงานอยู่ก่อนหน้านั้น ที่นี่ท่านเป็นที่รู้จักในชื่อ ‘ชาร์ลี’ และท่านได้เริ่มกิจกรรม ‘วันชีวิตคริสตัง’ ขึ้น กิจกรรมนี้เปิดโอกาสให้ทั้งชายและหญิง รวมถึงผู้ใหญ่และเด็กได้มาสัมผัส ‘ความยินดีในการเป็นคริสตัง’ ผ่านกิจกรรมที่ถูกแบ่งและออกแบบให้สอดคล้องกันไปไม่ว่าจะเป็นการพูดถึงหัวข้อหลักในวันนี้ การร่วมพิธีมิสซา การสวดภาวนาทำวัตรร่วมกัน การรับประทานอาหารร่วมกัน การฝึกร้องเพลงในพิธีกรรม และการหย่อนใจ
หัวข้อของกิจกรรมแต่ละครั้งถูกออกแบบให้สอดรับไปกับสถานการณ์โลกและเวลาของพิธีกรรม กิจกรรมในวันดังกล่าวมุ่งนำเสนอคำสอนพระศาสนจักร ทั้งในส่วนของความเป็นมาของเทศกาลพิธีกรรม ธรรมล้ำลึกที่เป็นแกนกลางของพิธี การเตรียมจิตใจ การมีส่วนร่วมในศีลศักดิ์สิทธิ์และการประกาศศาสนา (กระแสเรียกของการเป็นคริสตัง การถวายบูชาในวันอาทิตย์ ศีลศักดิ์สิทธิ์ ความเป็นฆราวาส) ส่วนการภาวนาก็จะประกอบด้วยการทำวัตรเช้า ทำวัตรสาย ทำวัตรเที่ยง ทำวัตรบ่าย และทำวัตรเย็น และเมื่อถึงเวลารับประทานอาหาร ทุกคนจะมานั่งเป็นวงกลมและแบ่งปันกับข้าวที่ทุกคนเตรียมมา สถานที่จัดกิจกรรมเปลี่ยนไปเรื่อย ๆ แต่ส่วนใหญ่คือชานเมืองริโอเปียดรัส พยานที่เคยเข้าร่วมกิจกรรมต่างจดจำได้ช่วงเวลาที่พวกเขานั่งฟังเรื่องราวต่าง ๆ อย่างไม่รู้เหน็ดเหนื่อย พวกเขาได้หย่อนใจในเวลาเดียวกันก็ได้ความรู้ รวมถึงประสบการณ์การสถิตอยู่ของพระเจ้า และวันเวลาของพิธีกรรม ในการดำเนินกิจกรรมนี้ นอกจากท่านจะเป็นผู้ดำเนินกิจกรรมแล้ว ท่านยังเป็นคนคอยเตรียมเอกสารต่าง ๆ ที่จำเป็นต้องใช้ในกิจกรรม และเป็นคนคอยนำสอนร้องเพลงโดยมีสำเนาเนื้อเพลงที่ท่านใช้เงินของท่านเตรียมมาอีกด้วย
บุญราศีการ์โลสถ่ายรูปพร้อมกับสมาชิก
ศูนย์นักศึกษามหาวิทยาลัยคริสตัง
ต่อมาประมาณ ค.ศ. 1953 – ค.ศ. 1954 เมื่อท่านสามารถรวมกลุ่มผู้สนใจได้เป็นจำนวนมาก ท่านจึงได้มาร่วมงานกับศูนย์นักศึกษามหาวิทยาลัยคริสตัง (Centro universitario católico - CUC) ซึ่งมีกิจกรรมหลากหลายรูปแบบ ไม่ว่าจะเป็นการให้คำแนะนำ การทำกิจกรรมอาสา กิจกรรมทางวัฒนธรรม งานพิธีกรรม การออกหนังสือเวียนเพื่อเรี่ยไรทุน การจัดชั้นเรียนคำสอนสำหรับผู้ใหญ่ การจัดกิจกรรมเนื่องในวันฉลองของแม่พระ การไปทัศนศึกษา และกิจกรรมวันชีวิตครัสตัง ร่วมกับกลุ่มครูคาทอลิก ท่านและคาร์เมน ยูดิธต่างร่วมกันทำงานอย่างเข้มข้นทั้งในด้านงานวัฒนธรรมและงานศาสนา ซึ่งทำให้จำนวนสมาชิกในศูนย์เพิ่มมากขึ้น ท่านทำงานกับองค์กรนี้ประมาณสิบปี ท่านเขียนบรรยากาศภายในองค์กรว่า “คุณจะได้พบเพื่อนที่ศูนย์แบบคุณไม่เคยมีมาก่อน ทุกคนที่นี่ยินดีจะรับใช้คุณ แบ่งปันความสุขกับคุณ และช่วยคุณแก้ปัญหาที่ยากลำบาก พวกเขาต่างเป็นคนที่ผ่านชีวิตมหาวิทยาลัยมาแล้วหรือกำลังอยู่ในขั้นของการแสวงหาปัญญาเช่นเดียวกับคุณ ทุกคนต่างมีแรงผลักดันแบบเดียวกัน ความฝันแบบเดียวกัน ความยากลำบากแบบเดียวกัน และความทุกข์แบบเดียวกันกับที่คุณมี ตัวอย่างของพวกเขาจะกระตุ้นให้คุณได้เลียนแบบพวกเขา ถ้าพวกเขาทำได้ ทำไมคุณจะทำไม่ได้ พระคัมภีร์ได้สอนบอกเราว่า ‘วิบัติจงมีแก่ผู้ที่อยู่คนเดียว ถ้าเขาล้มลงก็จะไม่ผู้ใดพยุงเขาให้ลุกขึ้น’ (ปัญญาจารย์ 4 :10)”
ขณะทำงานร่วมกับองค์กรนี้เอง ท่านจึงได้ริเริ่ม ‘กลุ่มผู้สนใจวัฒนธรรมคริสตัง’ ขึ้น ให้เป็นหนึ่งในกิจกรรมขององค์กร ตามต้นแบบกลุ่มที่ท่านเริ่มไว้ที่คากูอัส กลุ่มนี้เกิดขึ้นเมื่อบรรดาอาจารย์มหาวิทยาลัยและนักศึกษามหาวิทยาลัยจำนวนหนึ่งได้เริ่มมาทำกิจกรรมร่วมกับท่านจากกระตุ้นด้วยปรีชาญาณที่น่าดึงดูดของท่าน พวกเขาจะพบกันในทุกเช้าหรือบ่ายวันเสาร์ แต่บางครั้งก็เป็นระหว่างสัปดาห์ การรวมกลุ่มพูดคุยภายในกลุ่มนี้มีเนื้อหาระดับสูงขึ้นกว่าการรวมกลุ่มอื่น ๆ ที่ท่านจัด กลุ่มเป้าหมายของกลุ่มนี้ คือ อาจารย์มหาวิทยาลัย นักศึกษามหาวิทยาลัย และเพื่อน ๆ ของท่าน กลุ่มนี้คณะกรรมการ รวมถึงมีแผนทั้งในเรื่องการศึกษาและการจัดกิจกรรม ท่านอธิบายวัตถุประสงค์ของกลุ่มนี้ว่า “เพื่อสร้างอัครสาวกฆราวาสและผู้นำกลุ่มคนซึ่งจะกลายมาเป็นผู้นำกลุ่มนักศึกษาและอัครสาวกกลุ่มอื่น ๆ”
ไม่เพียงเท่านั้นท่านยังออกเยี่ยมไปยังเขตวัดต่าง ๆ พร้อมทีมอัครสาวกแห่งพิธีกรรมคนอื่น ๆ เพื่อจัดวงเสวนาในประเด็นดังกล่าว ซึ่งก็ได้รับการต้อนรับเป็นอย่างดีในหลายวัด เราพอทราบว่าเขตวัดที่ท่านสามารถทำการฟื้นฟูพิธีกรรมสำเร็จนอกจากเขตวัดพระนามกรเยซู คากูอัส ซึ่งท่านได้เริ่มต้น คือ เขตวัดพระหฤทัย ซานตูร์เซ เขตวัดคุณแม่คาร์บินี ริโอเปียดรัส (ท่านเตรียมพิธีตื่นเฝ้าที่ใน ค.ศ. 1955 - 1956) เขตวัดนักบุญอันตน ริโอเปียดรัส และเขตวัดแม่พระผู้ทำอัศจรรย์ ริโอเปียดรัส
นอกจากทำกิจกรรมต่าง ๆ แล้ว เพื่อผลักดันการเคลื่อนไหวด้านพิธีกรรมให้เกิดขึ้นในปวยร์โตริโก ในระหว่าง ค.ศ. 1959 - ค.ศ. 1963 ท่านได้ลงมือทำจดหมายข่าวชื่อว่า ‘ลิตูร์เกีย’ (Liturgia / พิธีกรรม) เพื่อให้ความรู้เกี่ยวกับปัสกา สัปดาห์ศักดิ์สิทธิ์ การมีส่วนร่วมอย่างแข็งขันในพิธีกรรม วันเวลาของพิธีกรรม โดยนำข้อมูลมาจากงานเขียนของนักเขียนที่มีชื่อเสียงในพระศาสนจักร และในระหว่าง ค.ศ. 1959 – ค.ศ. 1961 ท่านยังได้ทำจดหมายข่าวอีกหัวชื่อว่า ‘คูลตูรา คริสเตียนา’ (Cultura Cristiana / วัฒนธรรมคริสตัง) ซึ่งมีเนื้อหาครอบคลุมประเด็นหลากหลายมากกว่าพิธีกรรม เช่น วิทยาศาสตร์ เทคโนโลยี วัฒนธรรม การศึกษา ความสัมพันธ์ระหว่างพระศาสนจักรกับรัฐ ศิลปะสมัยใหม่ ความเป็นเมืองสมัยใหม่ มนุษย์นิยม เป็นต้น โดยทั้งหมดเป็นการคัดงานเขียนของนักเขียนที่มีชื่อเสียงมาให้ผู้อ่านได้อ่านเช่นเดียวกับจดหมายข่าวหัวแรก นอกจากนี้ท่านยังตีพิมพ์หนังสือความเชื่อและชีวิต: พิธีกรรม พื้นฐานชีวิตคริสตัง อีกด้วย
.jpg)
อาจกล่าวได้ว่าในฐานะนักเคลื่อนไหวด้านพิธีกรรม นอกจากการมุ่งสร้างการมีส่วนร่วมอย่างกระตือรือร้นในพิธีกรรม เรายังสามารถลงรายละเอียดประเด็นด้านพิธีกรรมที่ท่านเคลื่อนไหวอย่างชัดเจนตลอดชีวิตได้ 3 ประเด็น คือ พิธีมิสซา ปัสกา และการทำวัตร ซึ่งแต่ละประเด็นท่านให้ความสำคัญและมีการเคลื่อนไหวดังนี้ ในประเด็นแรกสุดเป็นประเด็นที่ท่านให้ความสำคัญมาก เพราะท่านมองว่าพิธีมิสซาสามารถสรุปธรรมล้ำลึกไว้อย่างครบถ้วนที่สุด ดังข้อเขียนของท่านที่ว่า “โดยทางพิธีมิสซาเราสามารถแสดงการนมัสกาพระเจ้าได้โดยสมบูรณ์ อย่างที่พระองค์ทรงสมควรจะได้รับ เพราะเราได้กระทำ ‘อาศัยพระคริสตเจ้า พร้อมกับพระคริสตเจ้า และในพระคริสตเจ้า’ … พิธีมิสซาประกอบด้วยพระธรรมล้ำลึกทั้งหมด : พระมหาทรมาน การสิ้นพระชนม์ การกลับคืนพระชนม์ชีพ พระสิริรุ่งโรจน์ และการเสด็จกลับมาครั้งที่ 2 ขององค์พระผู้เป็นเจ้า พิธีมิสซาจึงเป็นปัสกาของพระคริสตเจ้าที่กลายปัสกาของพวกเราด้วย…”
ท่านถึงกับเขียนถึงพระสงฆ์องค์ใหม่ที่มาประจำที่คากูอัสว่า “หัวใจสำคัญของการฟื้นฟูพิธีกรรมนี้และการหวนคืนสู่ความเชื่อศรัทธาในอดีตกาล คือ การมีส่วนร่วมอย่างแข็งขันและโดยตรง ของสัตบุรุษในพิธีกรรม โดยเฉพาะในพิธีมิสซา” และ “ลูกจะรู้สึกยินดีอย่างยิ่งที่จะได้เห็นว่าในที่สุดพวกเราจะสามารถทำให้บรรดาสัตบุรุษได้มีส่วนร่วมตามที่พวกเขามีสิทธิ และเป็นสิ่งที่พระสันตะปาปาหลายพระองค์ได้ทรงส่งเสริมมานานกว่า 50 ปีแล้ว หากพวกเราจะเริ่มจากพวกเด็ก ๆ ในโรงเรียนและพิธีมิสซาสักหนึ่ง เป็นการดีที่จะระลึกไว้เสมอว่าการมีส่วนร่วมอย่างกระตือรือร้นมีไว้สำหรับผู้เชื่อศรัทธาทุกคนไม่ใช่เฉพาะคนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง เป็นเรื่องดีที่เด็ก ๆ ในโรงเรียนจะเป็นแกนหลัก แต่ก็เป็นเรื่องแย่ที่เราจะปล่อยให้เป็นมันเรื่องของพวกเขาเท่านั้น เพราะพระศาสนจักรประสงค์ให้เราทุกคนมีส่วนร่วม พระสันตะปาปาหลายพระองค์ทรงกระตุ้นเรื่องนี้มาโดยตลอด บรรดาผู้อภิบาลก็ต่างร้องขอสิ่งนี้ และพิธีกรรมเองก็เรียกร้องสิ่งนี้เช่นกัน”
ท่านปรารถนาที่จะให้มีการทำมิสซาแบบที่เรียกกันว่า ‘มิสซาตอบรับ’ (Dialogue Mass) เพราะท่านมองว่านี่คือแนวทางการทำมิสซาที่สัตบุรุษและพระสงฆ์ร่วมเป็นหนึ่งเดียวกันสอดคล้องกับการให้สัตบุรุษมีส่วนร่วมในพิธีกรรมอย่างแท้จริง ซึ่งก่อนจะกล่าวถึงประเด็นนี้ต่อขอนำเรียนนิยามของมิสซาตอบรับเพิ่มเติมเสียก่อน มิสซาตอบรับ คือ มิสซาที่ไม่มีการขับร้อง จัดเป็นมิสซาน้อย (Low Mass) หรือมิสซาวันธรรมดา เป็นมิสซาที่พัฒนาขึ้นมาในช่วงศตวรรษที 20 ซึ่งให้สัตบุรุษที่ในบริบทของมิสซาจารีตละตินก่อนสังคายนาวาติกันครั้งที่ 2 ไม่มีส่วนร่วมใดนอกจากการ ‘ฟัง’ มิสซาตามพื้นฐานแนวคิด คือ การเป็นพยาน เป็นผู้ ‘ร่วม’ มิสซา ด้วยการให้ตอบรับกับพระสงฆ์ และขับบทพระสิริรุ่งโรจน์ บทยืนยันความเชื่อ บทศักดิ์สิทธิ์ และบทพระชุมพา รวมถึงบทภาวนาก่อนรับศีลที่ว่า “พระเจ้าข้า ข้าพเจ้าไม่สมควรจะรับเสด็จมาประทับอยู่กับข้าพเจ้า โปรดตรัสเพียงพระวาจาเดียว แล้วจิตใจข้าพเจ้าก็จะบริสุทธิ์” ในภาษาละติน รูปแบบของมิสซาเช่นนี้ต่อมากลายเป็นมิสซาแบบปัจจุบันอย่างที่เรารู้จักภายหลังการสังคายนาวาติกันครั้งที่ 2 แต่ในยุคสมัยของท่านนั้นสิ่งนี้ยังเป็นสิ่งใหม่อยู่มาก
ท่านเขียนถึงมาโนลินและพระสงฆ์องค์ใหม่ที่มาประจำคากูอัส ว่า “เป็นความจริงที่น่าเสียดายที่วัดหลายแห่งยังไม่มีท่าทีแม้แต่น้อยว่ามีความตั้งใจจะริเริ่มให้สัตบุรุษมีส่วนร่วมในพิธีมิสซา มีคนถึงกับกล่าวไปไกลว่าเขตวัดของพวกเขาทำไม่ได้ด้วย ‘เหตุผล’ หลายประการ ทั้งที่เป็นเวลากว่าห้าสิบปีแล้วที่นักบุญปีโอที่ 10 ได้ตรัสว่า สัตบุรุษจะต้องได้รับส่วนเป็นของพวกเขาคืนและจะต้องสอนบทสวดเกรโกรเรียนแก่บรรดาสัตบุรุษ เพื่อที่พวกเขาจะได้มีส่วนร่วมอย่างเหมาะสม” ท่านจึงได้ลงมือสนับสนุนการทำมิสซาตอบรับ และได้อธิบายให้เห็นว่าการทำมิสซาแบบนี้ไม่ได้ขัดต่อ ‘ความเงียบ’ ที่เป็นเอกลักษณ์ของผู้ร่วมมิสซาละตินแบบเดิม โดยท่านอภิปรายถึงความเงียบในมิติของมิสซา ที่ชี้ให้เห็นความเงียบที่ถูกต้องคือความเงียบเชิงนามธรรมไม่ใช่รูปธรรม “ข้อสาม: ใน ‘มิสซาตอบรับ’ ผู้นำประกอบพิธีหรือผู้อ่าน และสัตบุรุษต่างโต้ตอบกันโดยตลอด โดยเริ่มตั้งแต่เริ่มพิธีมิสซาไปจนจบพิธี โดยแม้แต่เพียงนาทีเดียวก็ไม่นิ่งเงียบ อันเป็นสิ่งขัดต่อโครงสร้างและจุดประสงค์ที่แตกต่างกันของพิธีมิสซา ขัดกับบรรทัดฐานที่ทางโรมได้กำหนด และขัดต่อความเชื่อศรัทธาแท้ของผู้เชื่อ ความเงียบก็เป็นสิ่งจำเป็นและจำเป็นอย่างยิ่ง ข้าพเจ้าหมายถึงความเงียบไม่ใช่การเงียบ”
จากจดหมายของท่านเราพบว่าเพื่อเผยแพร่มิสซาเช่นนี้ ท่านได้มีความคิดจะทำโบว์ชัวร์เกี่ยวกับประเด็นนี้ โดยได้ไอเดียมาจากทั้งการทำมิสซาหมู่คณะ (community Mass) ที่ท่านอธิบายว่าเป็นมิสซาที่ตอบรับด้วยเพลงตามแนวทางของพระสงฆ์สององค์ชาวสเปน และมิสซาสนทนาตามแนวทางที่กำลังแพร่หลายในยุโรปและอเมริกา เพราะท่านสนับสนุนให้มีการทำมิสซาเช่นนี้ในปวยร์โตริโก แต่ดูเหมือนว่าภายใต้ข้อจำกัดของสังคมในเวลานั้น ท่านจึงเสนอให้ทำการ์ดมิสซาสนทนา ให้ผู้ร่วมมิสซาได้ใช้เพื่อสามารถร่วมมิสซาได้อย่างดีขึ้น ทั้งง่ายและสะดวกกับผู้ที่มีความรู้น้อย รวมถึงไม่ขัดกับหลักการด้านพิธีกรรมในเวลานั้น เราพบว่าท่านทั้งเชิญชวนให้พระสงฆ์ปฏิบัติและชวนฆราวาสให้ลองร่วมมิสซาประเภทดังกล่าว ดังปรากฏในจดหมายที่ท่านชวนมาโนลินให้ลองไปร่วมมิสซาตอบรับ ซึ่งเป็นการทำมิสซาหมู่คณะ ตามแนวทางที่ท่านประทับใจ ท่านเขียนตอนหนึ่งในจดหมายฉบับนี้ว่า “สิ่งที่คุณจะได้เห็นมันช่างงดงามและน่าประทับใจ พวกเขาตอบรับกันด้วยภาษาละติน ผู้อ่านบทอ่านและพระวรสารเป็นภาษาท้องถิ่น พวกเขาร้องเพลงสวดง่าย ๆ และเปี่ยมไปด้วยการเจิมอย่างเต็มแน่น ซึ่งปรับให้สอดคล้องกับช่วงเวลาที่พวกเขาร้อง : ภาคถวาย การรับศีล จบพิธี”
นอกจากนี้ในประเด็นว่าด้วยพิธีมิสซา ท่านยังตำหนิการทำอะไรรวดเร็วเกินไป จนทำให้พิธีมิสซาแทนที่จะเป็นช่วงเวลาสงบสันติ กลายเป็นช่วงเวลาตึงเครียด ท่านมองว่าถ้าทำให้สัตบุรุษเข้าใจและมีส่วนร่วม สัตบุรุษจะไม่เบื่อที่ร่วมพิธีมิสซา และพระสงฆ์ก็ไม่ต้องรีบร้อนที่จะประกอบพิธีให้เสร็จ ดังที่ท่านเขียนบอกพระสงฆ์องค์ใหม่ที่มาประจำคากูอัส ตอนหนึ่งในเรื่องนี้ว่าที่สัตบุรุษจำนวนมากรู้สึกเบื่อหน่ายหรือเหนื่อยกับการร่วมพิธีกรรม ไม่ได้มาจากระยะเวลาของพิธีกรรม หากแต่มาจากการที่พวกเขาไม่มีส่วนร่วมและไม่เข้าใจความหมาย เพราะฉะนั้นกุญแจสำคัญจึงคือ ‘การทำให้พวกเขาเข้าใจและมีส่วนร่วม’ ดังความที่ว่า “การที่พวกเราไปร่วมพิธีก็เป็นเพราะพวกเราต้องการสวดภาวนา น้อมใจถวายบูชา ทำในสิ่งที่พวกเรามีและต้องทำตามครรลอง หากบรรดาผู้เชื่อศรัทธาเข้าใจ (และพวกเขาจะเข้าใจก็เมื่อมีการอธิบายและสอนอย่างถูกต้อง) และมีส่วนร่วมอย่างชาญฉลาด พวกเขาก็จะไม่รู้สึกเหนื่อยแต่จะปรารถนาให้พิธีกรรมนั้นยาวขึ้น บรรดาผู้เชื่อศรัทธาจะเหนื่อยหน่ายและเบื่อในพิธีมิสซาสั้น ๆ เงียบ เร่งรีบ ไร้ความหมาย ซึ่งพวกเขาไม่ได้มีส่วนร่วมหรือไม่เข้าใจ มากเสียกว่ามิสซาที่ยาวกว่าเพียงเล็กน้อย แต่พวกเขาสามารถเข้าใจ และสามารถมีส่วนร่วม และเริงรื่นไปกับมันได้”
ไม่เพียงเท่านั้นในประเด็นที่ว่าความสัมพันธ์ระหว่างพิธีกรรมและความศรัทธาพิเศษ ท่านไม่ได้มองว่าความศรัทธาพิเศษเป็นปัญหา แต่มองว่าเป็นส่วนที่ช่วยให้การปฏิบัติพิธีกรรมตามกำหนดเป็นไปได้อย่างดีขึ้น ท่านมองว่ากิจศรัทธาพิเศษไม่ควรถูกนำมาแทนที่พิธีกรรม แต่เป็นส่วนเตรียมตัวสำหรับพิธีกรรม “กิจศรัทธาพิเศษหรือกิจการนอกเหนือจากพิธีกรรมที่พระศาสนจักรกำหนด สิ่งเหล่านี้สามารถเสริมคุณค่าในด้านความรู้ การปฏิบัติ และความซาบซึ่งในชีวิตพิธีกรรมได้ดียิ่งขึ้น และดังนั้นด้วยเหตุนี้มันจึงสามารถทำหน้าที่เป็นเครื่องเตรียมตัวสำหรับการร่วมเฉลิมฉลองพิธีกรรม หรือเป็นส่วนขยายและเพิ่มเติมออกมา แทนที่จะเป็นการขัดหรือแทนที่” ท่านอธิบายว่ากิจศรัทธาพิเศษหลายอย่างเป็นสิ่งที่ดี จึงเป็นสิ่งที่จำเป็นต้องรักษาและทำอย่างเหมาะสม โดยไม่เบียดบังพิธีกรรม ซึ่งเป็นกิจศรัทธาแห่งกิจศรัทธาที่ไม่อาจทดแทนได้ ท่านชี้ว่ารูปแบบการภาวนาทั้งสองรูปแบบไม่ควรถูกนำมาปฏิบัติร่วมกันจนนำไปสู่ความสับสน โดยท่านได้ยกคำแนะนำของที่ประชุมจารีตเรื่องดนตรีและพิธีกรรมศักดิ์สิทธิ์ในสมณกิจจานุเบกษา ฉบับที่ 12 - 13 บทที่ 2 ข้อที่ 5 . 25 (Acta Apostolicae Sedis, n° 12-13 [Sec. II, v. XXV]) ที่ว่า “พิธีกรรมและกิจศรัทธาพิเศษไม่ควรผสมปนเปกัน แต่หากสถานการณ์บังคับ กิจศรัทธาพิเศษพึงทำก่อนหรือหลังพิธีกรรม”
ประเด็นประการต่อมาที่ท่านให้ความสำคัญไม่น้อยกว่าพิธีมิสซา คือ ปัสกา ท่านอธิบายความสำคัญของปัสกาไว้ว่า “ในเทศกาลปัสกาชีวิตได้รับการฟื้นฟูด้วยความศักดิ์สิทธิ์ จนถึงวันสมโภชพระจิตเจ้าจึงเอ่อล้นไปด้วยความสุขการของการเป็นบุตรธิดาของพระเจ้า เพื่อว่าในเวลาต่อมา เมื่อวิญญาณบรรลุถึงการเติบโต มันจะพร้อมต่อสู้ในศึกอันยิ่งใหญ่” ดังนั้นปัสกาในมุมมองของท่านจึงคือหมุดหมายในแต่ละปีที่วิญญาณจะได้รับการฟื้นฟูให้พร้อมสู้ศึกในโลกต่อไป สอดคล้องกับพระวาจาของพระคริสตเจ้าที่ว่า “ท่านมิได้เป็นฝ่ายโลก และเราเลือกท่านออกมาจากโลก โลกจึงเกลียดชังท่าน” (ยอห์น 15 : 19) ดังนั้นเมื่อถึงสัปดาห์ศักดิ์สิทธิ์ ท่านจึงร้อนรนในการเตรียมสัปดาห์เหล่านี้อย่างดีที่สุด ท่านเตรียมข้อเตือนใจถึงความหมายของเทียนปัสกาเพื่อแจกจ่ายให้ผู้คน รวมถึงจัดเตรียมข้าวของในพิธีอย่างมีรสนิยม เช่น ใบลานสำหรับแห่ หรือแม้ความหมายของพิธีกรรมแต่ละขั้นในภาษาสเปน (เวลานั้นยังใช้ภาษาละติน) ท่านยังร้อนรนในการสร้างความเข้าใจการทำตรีวารปัสกา โดยการจัดกิจกรรมประชุมเพื่อความรู้ในเรื่องนี้ และเป็นวิทยากร ท่านมีเวลาให้ทุกคนที่ต้องการรู้เรื่องนี้เสมอ
ธรรมเนียมการตื่นเฝ้าปัสกาเดิมที่จุดเทียนสามแท่งก่อนเทียนปัสกา
ท่านให้ความสนใจเป็นพิเศษในการรณรงค์ให้มีการทำ ‘พิธีตื่นเฝ้าปัสกา’ ในตอนกลางคืนวันเสาร์แทนที่จะเป็นเช้าวันเสาร์อย่างที่นิยมกันในเวลานั้น ท่านให้ความสำคัญกับวันนี้มาก ท่านมักกล่าวอยู่บ่อย ๆ ว่า “พวกเรามีชีวิตอยู่เพื่อคืนนั้น” ท่านจึงมีความยินดีเป็นอย่างยิ่งที่ใน ค.ศ. 1952 สมเด็จพระสันตะปาปาปีโอที่ 12 ทรงเปลี่ยนเวลาในการทำพิธีตื่นเฝ้าปัสกาเป็นตอนกลางคืน ซึ่งก่อนจะมีความเคลื่อนไหวเช่นนี้จากทางสันตะสำนัก ใน ค.ศ. 1950 ท่านได้เสนอให้จัดพิธีตื่นเฝ้าในคืนวันเสาร์ขึ้น ซึ่งคุณพ่อเจ้าวัดนักบุญอันโตนีโอ เมืองริโอเปียดราส ก็ได้ตอบรับข้อเสนอนี้ ดังนั้นสัตบุรุษจากคากูอัสจำนวนหนึ่งจึงได้เดินทางมาร่วมพิธีดังกล่าว และเมื่อเสร็จพิธีแล้วพวกเขาจึงต่างพากันกลับไปที่บ้านของท่าน ที่นั่นพวกเขามิได้พักผ่อน แต่ต่างร่วมกันเฉลิมฉลองในงานเลี้ยงซึ่งตกแต่งให้ล้อไปกับเทศกาล ด้วยเทียนปัสกา ภาพพิมพ์ และผ้าเช็ดปาก ท่านนั่งที่เปียโนและสอนทุกคนร้องเพลงคริสตังจงร้องเพลง จงร้องเพลงถวายพระเจ้าเป็นภาษาละติน ทุกคนไม่มีใครนอนจนงานเลี้ยงจบลงในเวลาตีห้าด้วยการไปร่วมมิสซาในรุ่งอรุณวันอาทิตย์
ในบริบทพระศาสนจักรในเวลานั้นจะพบว่า สมเด็จพระสันตะปาปาปีโอที่ 12 ได้ทรงฟื้นฟูการทำพิธีตื่นเฝ้าหลังพระอาทิตย์ตกแทนการทำในเช้าวันเสาร์ ซึ่งกลายมาเป็นที่นิยมแทนการตื่นเฝ้าในตอนกลางคืนวันเสาร์ ตามข้อเสนอของกลุ่มพระสังฆราชและนักพิธีกรรมที่ต้องการให้ฟื้นฟูพิธีกรรมแบบโบราณ การฟื้นฟูในคราวนั้นยังรวมถึงการเปลี่ยนธรรมเนียมการจุดเทียนปัสกาเป็นลำดับสุดท้ายภายหลังการจุดเทียนสามแท่ง (Tricereo / The Triple Candle) มาเป็นการจุดเทียนปัสกาตั้งแต่แรกอย่างที่ปฏิบัติกันในปัจจุบัน รวมถึงทรงให้ความสำคัญกับการทำตรีวารปัสกาสามวันในเวลาค่ำแทนการเฉลิมฉลองเพียงแค่วันอาทิตย์ปัสกาในฐานนะยอดแห่งพิธีกรรม โดยทรงเริ่มทดลองใน ค.ศ. 1951 และประกาศใช้อย่างจริงจังใน ค.ศ. 1955 ดังนั้นจึงอาจกล่าวได้ว่าการดำเนินงานของท่านมีความล้ำหน้าสันตะสำนัก และเป็นส่วนหนึ่งของสันตะสำนักในเวลาเดียวกัน
ประเด็นประการสุดท้ายที่ท่านให้ความสนในการเคลื่อนไหวด้านพิธีกรรม คือ การสนับสนุนให้ฆราวาสสวดทำวัตร ท่านสวดทำวัตรตลอดในชีวิตประจำวัน แม้ในเวลาไปท่องเที่ยว เมื่อออกเดินไปรอบเกาะ ท่านก็ใช้เวลาสวดทำวัตรไปด้วยพร้อมกัน ท่านเขียนไว้ในหนังสือความเชื่อและชีวิต: พิธีกรรม พื้นฐานชีวิตคริสตังว่า “ผ่านการทำวัตรเราได้รับความสว่างใหม่ให้เข้าใจความหมายของข้อพระคัมภีร์ผ่านอรรถาธิบายของบรรดาปิตาจารย์ของพระศาสนจักร” และยังให้ความเห็นอีกว่าการทำวัตรยังช่วยทำให้การฉลองพิธีกรรมมีชีวิตชีวา ดังนั้นการทำวัตรจึงเป็นกิจศรัทธาพิเศษที่ช่วยเสริมให้วิญญาณยิ่งเติบโตและชิดสนิทกับพระเจ้ามากยิ่งขึ้น และเพื่อให้การทำวัตรเป็นส่วนหนึ่งในชีวิตฆราวาสได้ ท่านมีความเห็นว่าจะต้องมีการปรับปรุงให้เหมาะสมกับชีวิตฆราวาส อาทิ การย่นย่อลง ดังนั้นท่านจึงมุ่งมั่นที่จะแสดงตัวอย่างและชักชวนให้ทุกคนรอบตัวสวดทำวัตร เพื่อให้ทุกคนได้มีประสบการณ์ ท่านแสวงหาโอกาสต่าง ๆ ที่จะส่งเสริมการสวดทำวัตรให้กับฆราวาสอยู่ตลอด ไม่ว่าจะเป็นการจัดกิจกรรมวันชีวิตคริสตังหรือกับสมาชิกคณะนักขับที่วัดคากูอัส โดยได้รับอนุญาตจากคุณพ่อเจ้าวัด และเมื่อท่านทราบว่าทางสันตะสำนักอนุญาตให้สวดภาวนาเป็นภาษาสเปนได้ ใน ค.ศ. 1956 ท่านจึงเขียนจดหมายไปหาบรรดาพระสงฆ์เบเนดิกตินที่อารามในเมืองกูเอร์นาวากา ประเทศเม็กซิโก เพื่อพูดคุยเกี่ยวกับการดัดแปลงดนตรีให้เหมาะกับภาษาสเปนในการสวดทำวัตรเช้าและเย็นในวันอาทิตย์และเทศกาลสำคัญ ตลอดจนการประกอบพิธีในวันอาทิตย์และวันฉลองต่าง ๆ
ความทรงจำของผู้คนที่มีต่อท่านนอกเหนือจากเรื่องการเคลื่อนไหวด้านพิธีกรรมอย่างร้อนรน ก็คือการดำเนินชีวิตเป็นแบบอย่างและประจักษ์พยานดังเกลือดองแผ่นดิน ซึ่งกระตุ้นให้ทุกคนมีความร้อนรนในการติดตามพระคริสตเจ้า ในฐานะสมาชิกในครอบครัวโรดริเกซ ซันติอาโก ท่านคอยเอาใจใส่พี่น้องทุกคนและคอยสนับสนุนให้ทุกคนเติบในความเชื่อเสมอ ท่านยังคอยติดต่อพี่น้องที่อยู่ห่างไกลอยู่เป็นระยะโดยตลอดผ่านทางจดหมายอีกด้วย คุณพ่อโฮเซ โมเดสโต น้องชายของท่านได้เป็นพยานว่า หลังทานอาหารเย็นวันอาทิตย์ เป็นเวลาที่พวกเขาจะได้พูดคุยกันในเรื่องต่าง ๆ โดยเฉพาะเรื่องศาสนา คุณพ่อยืนยันว่า “เกือบทุกอย่างที่พ่อได้รู้ในเรื่องนั้น (ศาสนา) พ่อก็รู้มาจากเขาเป็นหลัก การมาเรียนต่อด้านเทววิทยาสำหรับการเป็นพระสงฆ์เพียงเสริมขึ้นมาเล็กน้อย เว้นแต่เรื่องรายละเอียดปลีกย่อยที่ไม่ได้สำคัญมาก” และในการกล่าวปราศัยหลังมิสซาแรกของคุณพ่อโฮเซที่วัดพระนามกรพระเยซู คุณพ่อก็ได้กล่าวว่า “ทุกคนในบ้านเป็นหนี้เขามาก ตั้งแต่เล็ก ๆ เขามีความรักเพียงหนึ่งเดียว คือ พระคริสตเจ้าและพระศาสนจักรของพระองค์ (…) มันไม่ง่ายเลยที่การอยู่ใกล้เปลวไฟแห่งความรักเมตตาซึ่งลุกช่วงโชติจะไม่ได้ร่วมอยู่ในความสว่างและความลุกร้อนนั้นโดยไม่ติดเชื้อไฟนั้นมา ผมยังคงพึ่งพาเขามาก ผมสามารถพูดอย่างจริงใจว่า พื้นฐานที่หยั่งรากลึกที่สุดในบรรดาความรู้ด้านเทววิทยาทั้งหมดของผม ผมเรียนรู้จากเขา ผมจึงเป็นหนี้เขา”
นอกจากมีอิทธิพลกับคนในครอบครัวแล้ว ผู้คนจำนวนหนึ่งยังได้เป็นพยานว่าการได้รู้จักท่าน ได้ยินคำสอนของท่าน ได้เห็นแบบอย่างในการเจริญชีวิตคริสตชนอย่างครบครันและรับใช้ผู้อื่น ทำให้ความเชื่อที่มีชีวิตของพวกเขาเติบโต พยานหลายคนรู้สึกกระแสเรียกการเป็นนักบวชจากการได้เห็นความร้อนรนที่ท่านมีต่อพระคริสตเจ้า พยานคนหนึ่งได้เล่าถึงท่านว่า “เขาเป็นที่ปรึกษาที่เป็นที่ยอมรับ เขาสามารถจัดการกับคนใหญ่คนโตเรื่อยมาถึงคนตัวเล็ก ๆ ตาสีตาสาเรื่อยมาถึงคนมีการศึกษา ชายเรื่อยมาถึงหญิง” ทุกคนที่แสวงหาคำตอบเพื่อไขข้อปัญหาในใจหรือเพื่อเพิ่มพูนความเชื่อจะไม่ผิดหวัง เมื่อมาพบท่าน ชีวประวัติท่านสำนวนหนึ่งได้พรรณนาว่า “การได้เข้าใกล้คาร์โลส มานูเอล และทำความรู้จักกับเขาเปรียบเสมือนการได้เข้าใกล้แสงสว่างที่ส่องสว่างมุมมองและความหมายของชีวิต สายตาและรอยยิ้มของเขาเผยให้เห็นความยินดีแท้แห่งปัสกา ความแข็งแกร่งทางวิญญาณอันมากมายมหาศาลของเขาอยู่เหนือร่างกายที่เปราะบางของเขา ความมั่นใจในความเชื่อของเขาอย่างแน่วแน่ ทำให้เขาสามารถเอาชนะธรรมชาติที่ขี้อายของเขา เขาพูดด้วยความมั่นใจเหมือนนักบุญเปโตรในวันเปนเตกอสเต”
ในขณะท่านกระตุ้นกระแสเรียกการเป็นนักบวชให้ผู้คนรอบข้าง การดำเนินชีวิตประจำวันของท่านในกระแสของความเคลื่อนไหวด้านพิธีกรรมก็ทำให้มั่นใจมากขึ้น ว่าพระเป็นเจ้ามิทรงได้เรียกให้ท่านเป็นนักบวช แต่ทรงเรียกท่านให้เป็น ‘ฆราวาสผู้ถวายตัว’ ดังนั้นเมื่อท่านอายุได้ 37 ปี ใน ค.ศ. 1955 ท่านจึงตัดสินใจอย่างแน่วแน่ที่จะครองตนเป็นโสดตลอดชีวิต และนอกเหนือจากการอุทิศตนเพื่อกระตุ้นความเปลี่ยนแปลงด้านพิธีกรรมให้เกิดขึ้นในปวยร์โตริโกอย่างไม่รู้จักเหน็ดจักเหนื่อยในกลุ่มที่ท่านได้ตั้งขึ้น ท่านยังเป็นสมาชิกกลุ่มคาทอลิกอื่น ๆ เช่น กลุ่มพระนามอันศักดิ์สิทธิ์ กลุ่มอัศวินโคลัมบัส และกลุ่มภราดรภาพแห่งคำสอนคริสตัง โดยเฉพาะกลุ่มหลังนี้ได้เปิดโอกาสให้ท่านได้ทำงานกับกลุ่มนักศึกษาที่มีที่มาจากหลากหลายแหล่งเพื่อกระตุ้นให้พวกเขาสามารถเจริญชีวิตแห่งความเชื่อได้อย่างดี ไม่เพียงเท่านั้นท่านยังเป็นครูคำสอนสำหรับเด็กมัธยมศึกษาตอนปลาย โดยใช้ทุนของท่านเองจัดหาอุปกรณ์การเรียนการสอนอีกด้วย
รองเท้าของบุญราศีการ์โลส ซึ่งมีเพียงคู่เดียวในวันที่ท่านเสียชีวิต
เมื่ออ่านชีวประวัติของท่านมาถึงตรงนี้ เราอาจคิดจินตนาการไปว่าท่านคงต้องมีชีวิตที่พิศวงเป็นแน่ แต่แท้จริงในการดำเนินกิจการอันน่ามหัศจรรย์เหล่านี้เป็นไปอย่างเรียบง่ายและแสนธรรมดา ท่านตื่นแต่เช้าเพื่อไปร่วมมิสซาประจำวันในเวลาหกโมงเช้า หลังจากนั้นท่านจึงไปเข้างาน ระหว่างวันนั้นหากท่านมีเวลาว่างท่านก็จะเอางานการเคลื่อนไหวด้านพิธีกรรมขึ้นมาทำเท่าที่ทำได้ เช่น การแปล การตัดกระดาษฉลุลาย การเรียงหน้าเอกสาร เป็นต้น และเมื่อเสร็จจากการทำงานเป็นเวลาแปดชั่วโมงต่อวัน ท่านจะตรงกลับมาที่พักเพื่อเตรียมการประชุมต่าง ๆ จนแล้วเสร็จทุกอย่าง ในตอนกลางคืนท่านจะเปิดชั้นเรียนเพื่ออบรมเรื่องต่าง ๆ ให้กับครูคำสอนและบุคคลที่มีความสนใจ กำลังของท่านในการทำสิ่งต่าง ๆ ล้วนมาจากการชิดสนิทกับพระเจ้า หรือที่ท่านเรียกว่า ‘การต่อกิ่งเข้ากับพระคริสตเจ้า’
คำกล่าวของท่านที่ว่า “พวกเรามีชีวิตอยู่เพื่อคืนนั้น” คือภาพสะท้อนวิญญาณของท่านที่ดีที่สุด เพราะอาศัยธรรมล้ำลึกแห่งปัสกาที่ถูกรื้อฟื้นเสมอในทุกพิธีมิสซา คือ พระคริสตเจ้าได้สิ้นพระชนม์ พระคริสตเจ้าได้ทรงเสด็จกลับคืนพระชนม์ชีพ พระคริสตเจ้าจะเสด็จกลับมาอีกครั้งหนึ่ง ทำให้ท่านมีกำลังกายและกำลังใจที่จะทำงานที่พระเจ้าทรงเรียกท่น รวมถึงอดทนต่ออาการป่วยที่รุมเร้ามาตลอดชีวิตโดยไม่เคยปริปากบ่น ผ่านความหมายของพิธีกรรมในค่ำคืนแห่งปัสกา ท่านได้นำประสบการณ์ชีวิตของท่านที่ท่านต้องเผชิญกับอาการเจ็บป่วยออด ๆ แอด ๆ จากการภาวะลำไส้ใหญ่บวมมาตั้งแต่เด็กมาวางทาบลงไป ผ่านการเจริญชีวิตชิดสนิทกับพิธีกรรม ทำให้ท่านพบความหวังและพลังในการดำเนินชีวิต กล่าวคือในปลายทางของความทุกข์ยากไม่ใช่จุดสิ้นสุดของชีวิต แต่คือการมีชีวิตใหม่การกลับคืนชีพในพระคริสตเจ้า เหมือนดังที่พระคริสตเจ้าทรงรับทรมานจนสิ้นพระชนม์บนไม้กางเขน และทรงกลับคืนพระชนม์ชีพในวันที่สาม ดังนั้นค่ำคืนวันเสาร์ตื่นเฝ้าปัสกาจึงเป็นเวลาแห่งความหวัง และความยินดีที่โลกไม่ได้มีอำนาจเหนือเราอีกต่อไป คำกล่าวของท่านที่ว่า ปัสกาของพระคริสตเจ้าได้กลายเป็นปัสกาของพวกเรา จึงไม่เกินความจริง นี่เองจึงทำให้ท่านเอาชนะข้อจำกัดต่าง ๆ ในชีวิต และตอบเสนองเสียงเรียกของพระเจ้าในการนำพาทุกคนให้กลับมาสู่ ‘แหล่งสำคัญและขาดไม่ได้มากที่สุดของจิตตารมณ์การเป็นการเป็นคริสตชน’
ท่านทำงานด้วยความร้อนรนจนถึงวันที่ 4 มีนาคม ค.ศ. 1963 อาการลำไส้ใหญ่บวมที่ท่านเป็นมาโดยตลอดก็ทวีความรุนแรงเพิ่มขึ้น อีกทั้งปรากฏอาการของโรคข้ออักเสบที่ทำให้ท่านเจ็บตามข้อแทรกซ้อนขึ้นมา ท่านจึงพึ่งยาบรรเทาอาการปวด แต่ก็กลายเป็นว่าตัวยาดังกล่าวส่งผลโดยตรงต่อกระเพาะของท่าน ทำให้ท่านเริ่มรับอาหารได้น้อยลง จนทำส่งผลให้น้ำหนักตัวท่านลดลงมาก ในเวลาเดียวกันอาการปวดบริเวณในทวารหนักส่วนปลายก็รุนแรงขึ้นเรื่อย ๆ ท่านจึงหยุดทำงานต่าง ๆ และตัดสินใจไปพบแพทย์เพราะท่านเริ่มสงสัยว่าตนอาจจะเป็นมะเร็ง ซึ่งผลของการตรวจวินิจฉัยท่านในต้นเดือนมีนาคม โดยหัวหน้ากลุ่มงานศัลยกรรมประจำโรงพยาบาลมหาวิทยาลัยปวยร์โตริโกก็พบว่าท่านเป็นมะเร็งชนิดต่อมที่ทวารหนัก ดังนั้นท่านจึงต้องเข้าพักรักษาตัวที่โรงพยาบาล เพื่อเตรียมเข้ารับการผ่าตัดเป็นลำดับถัดไป ในเวลานี้ท่านต้องประสบความทุกข์อีกประการเพิ่มมา คือ การไม่สามารถไปร่วมมิสซาเช้าได้อย่างปกติ
ล่วงถึงวันที่ 12 มีนาคม ปีเดียวกัน ท่านจึงได้รับการผ่าตัดเป็นเวลาเจ็ดชั่วโมงตั้งแต่เวลาเจ็ดนาฬิกาเป็นต้นมา ในการผ่าตัดครั้งนี้แพทย์ได้ตัดสินใจตัดลำไส้ใหญ่ส่วนปลายของท่านออกไป 23 ซม. พร้อมต่อมน้ำเหลืองที่อยู่ติดกันและชิ้นส่วนของตับของท่านออก เนื่องจากแพทย์พบว่ามีเนื้องอกกระจายไปถึงสามในสิบของต่อมน้ำเหลืองท่านแล้วในเวลานั้น และยังได้ใส่ถุงทวารเทียมให้ท่านที่หน้าท้อง การผ่าตัดผ่านไปด้วยดีในบ่ายวันเดียวกันท่านได้ถูกพาออกมาพักฟื้นที่ห้อง แต่ท่านยังมีอาการหายใจลำบาก และไม่สามารถขยับศีรษะและแขนซ้ายได้ เมื่อท่านฟื้นตัวท่านเป็นทุกข์มากที่พบว่าตัวเองต้องใช้ถุงทวารเทียม ซึ่งสร้างอาการระคายเคืองให้กับท่าน ท่านบ่นออกมาว่า “ไม่มีใครบอกผมเรื่องนี้เลย” แต่กระนั้นก็ตามท่านก็ยังคงดำรงอยู่ในสันติเหมือนสหายสนิทของท่านอย่างองค์พระเยซูเจ้าบนทางสู่กัลวารีโอ
ท่านยังคงต้องพักรักษาตัวอยู่ที่โรงพยาบาลอย่างต่อเนื่อง ท่านต้องเข้ารับการทำกายภาพบำบัดและการสอดท่อเข้าไปในหลอดอาหาร ในระหว่างการพักรักษานี้เองท่านประสบความทุกข์ยากอยู่ไม่ใช่น้อย ทั้งจากอาการเจ็บป่วย การดูแลอย่างของไปทีของพยาบาล การใช้ถุงทวารเทียม อคติจากบุคลากรทางการแพทย์บางคน และการเยี่ยมจากทั้งบรรดาพระสงฆ์และฆราวาสบางรายที่สร้างความหนักใจให้ท่านมากกว่าความบรรเทาใจ ซึ่งท่านก็มิได้ปริปากบ่นว่าอันใด แต่น้อมรับทุกสิ่งด้วยความสงบเงียบโดยตลอด ในเวลาต่อมาเมื่อแพทย์เจ้าของไข้ลงความเห็นว่าท่านไม่ต้องใช้ยาแก้ปวดอีก ท่านก็มิปริปากบ่นว่าอะไร แม้การงดยานี้จะทำให้ท่านต้องเผชิญกับความเจ็บปวดเป็นทวีคูณ ท่านเชื่อฟังคำสั่งแพทย์และเชื่อฟังคำสั่งของน้องชายที่บวชของท่าน และใช้เวลาส่วนใหญ่ไปกับการสวดภาวนา โดยทุกวันน้องชายของท่านจะเป็นผู้นำศีลมหาสนิทมาส่งให้ท่านตลอด เวลานี้ครอบครัวโดยเฉพาะน้องชายของท่านเป็นผู้อยู่เคียงข้างท่านตลอดในการต่อสู้กับโรคร้าย
เมื่อถึงวันอาทิตย์สัปดาห์ที่ 4 เทศกาลมหาพรตซึ่งพระสงฆ์จะสวมอาภรณ์สีกุหลาบ เพื่อนกลุ่มหนึ่งของท่านได้นำเค้กและดอกกุหลาบมาให้ท่าน ท่านสามารถสนทนากับพวกเขาได้เพียงเล็กน้อย โดยไม่ได้บ่นว่าถึงเรื่องอาการป่วยที่ท่านเป็นอยู่ ก่อนที่พยาบาลจะเข้ามาอาบน้ำและเปลี่ยนถุงทวารเทียมให้ ท่านจึงขออภัยพวกเขาที่ทำให้ต้องลำบาก ต่อมาเมื่อถึงคืนวันเสาร์ตื่นเฝ้าปัสกาที่ท่านชื่นชอบ เพื่อน ๆ ของท่านก็ได้นำเทียนที่ต่อไฟมาจากเทียนปัสกามาให้ท่านในคืนวันนั้น ท่านมองมันและกล่าวขอบคุณในน้ำใจของเพื่อน ๆ หลังจากวันนั้นอาการของท่านยังคงไม่ดีขึ้น ท่านยังคงพักรักษาตัวที่โรงพยาบาล จนวันเวลาล่วงถึงวันที่ 13 กรกฎาคม ค.ศ. 1963 รายล้อมด้วยสมาชิกในครอบครัวที่ท่านรัก ขณะฟังเสียงอ่านคำประกาศปัสกา ที่จะถูกอ่านขึ้นในทุกคืนตื่นเฝ้าค่ำคืนที่ท่านรักที่สุด ท่านในวัย 44 ปี ซึ่งกลับมามีสันติภายในวิญญาณอีกครั้ง หลังจากไม่นานก่อนหน้านี้พระเจ้าได้ทรงปล่อยให้ท่านได้เข้าสู่คืนมืดของวิญญาณดุจเดียวกับพระบุตรทรงได้รับในสวนเกทเสเมนีและห้วงสุดท้ายบนไม้กางเขน จึงถวายคืนวิญญาณไปหาพระเจ้าอย่างสงบ เป็นไปดังคำกล่าวเมื่อสองสามวันของท่าน ที่หลายคนไม่เข้าใจในวันวานแต่ต่างเข้าใจแล้วในวันนี้ว่า “13 เป็นวันดี”
พิธีปลงศพของท่านถูกจัดขึ้นในวันเดียวกันที่วัดพระนามกรเยซู โดยมีน้องชายของท่านเป็นประธานในพิธีมิสซา มีครอบครัว เพื่อน สมาชิกศูนย์นักศึกษาคริสตัง สมาชิกกลุ่มคากูอัส พระสงฆ์ นักบวชชายหญิง และสัตบุรุษคนอื่น ๆ ร่วมส่งท่านเป็นครั้งสุดท้าย และด้วยกลิ่นหอมความศักดิ์สิทธิ์ของท่านที่ยังคงติดตรึงในใจของคนรอบข้าง วันหนึ่งใน ค.ศ. 1981 เมื่อเพื่อนของท่านคนหนึ่งเกิดป่วยเป็นโรคมะเร็งชนิดร้ายแรง เธอและสามีที่ต่างเคยรู้จักท่านสมัยเรียนมหาวิทยาลัยและทราบว่าเสียด้วยโรคมะเร็ง จึงได้พร้อมใจสวดภาวนาวอนขอการรักษาจากพระเจ้า อาศัยคำเสนอวิงวอนของท่าน และปรากฏว่าอาการป่วยของเธอก็หายขาดอย่างน่าอัศจรรย์ ดังนั้นเพื่อนและผู้รู้จักท่านกลุ่มหนึ่งจึงได้ร่วมใจกันร้องขอให้มีการแต่งตั้งท่านเป็นนักบุญ เป็นผลให้กระบวนการขอแต่งตั้งท่านเป็นบุญราศีได้ถูกเริ่มขึ้นในวันที่ 8 ธันวาคม ค.ศ. 1992 นับเป็นกรณีการขอแต่งตั้งฆราวาสเป็นนักบุญที่ส่งเสริมโดยกลุ่มฆราวาสเป็นครั้งแรกในปวยร์โตริโกและแคริเบียน
ภายหลังการสอบสวนจากทั้งทางสังฆมณฑลที่รับผิดชอบและสมณกระทรวงว่าด้วยการแต่งตั้งนักบุญ จึงได้มีการประกาศให้ท่านเป็นคารวียะใน ค.ศ. 1997 และเมื่ออัศจรรย์ผ่านคำเสนอวิงวอนของท่านที่เกิดขึ้นใน ค.ศ. 1981 ได้รับการรับรองจากทางสมณกระทรวงว่าด้วยการแต่งตั้งนักบุญว่าเป็นอัศจรรย์อย่างแท้จริง จึงทำให้ในวันที่ 29 เมษายน ค.ศ. 2001 หรือ 37 หลังมรณกรรมอันศักดิ์สิทธิ์ของท่านและเพียง 8 ปีหลังเปิดกระบวนการของท่าน สมเด็จพระสันตะปาปายอห์น ปอล ที่ 2 จึงได้ทรงบันทึกนามท่านไว้ในฐานะ ‘บุญราศี’ พร้อมข้ารับใช้พระเจ้าท่านอื่น ๆ ณ ลานหน้ามหาวิหารนักบุญเปโตร เป็นผลให้พระศาสนจักรแห่งปวยร์โตริโกต่างพากันชื่นชมยินดีที่ได้มีบุญราศีองค์แรกในประเทศ และนับเป็นอนาคตนักบุญองค์แรกแห่งปวยร์โตริโกซึ่งพระศาสนจักรแห่งปวยร์โตริโกยังคงเฝ้ารออย่างมีความหวัง ว่าวันใดพระศาสนจักรของพวกเขาจะรับพระพรนี้ ดุจเดียวกับพระศาสนจักรอื่น ๆ ในโลกใหม่
พิธีสถาปนาข้ารับใช้พระเจ้าการ์โลสเป็นบุญราศี
“พระองค์มิได้ประทับอยู่ที่นี่ พระองค์ทรงกลับคืนพระชนมชีพแล้ว” (ลูกา 24 : 6) นี่คือถ้อยคำที่บุรุษสองคนที่ยืนอยู่ใกล้พระคูหาที่ว่างเปล่าบอกแก่กลุ่มสตรีที่เดินทางไปยังพระคูหาในเช้าวันต้นสัปดาห์ นี่คือเหตุการณ์ที่เราคริสตชนร่วมกันเฉลิมฉลองในทุกเทศกาลปัสกานั่นคือ การที่พระคริสตเจ้าผู้ทรงสิ้นพระชนม์ได้กลับคืนพระชนม์ชีพ เมื่อเป็นเช่นนี้ปัสกาจึงคือความหวัง คือการย้ำเตือนว่าเมื่อผ่านความทุกข์ยากแห่งกางเขน ความตายไม่ใช่จุดสิ้นสุด แต่เป็นการกลับคืนชีพในเช้าวันที่สามต่างหากที่เป็นจุดสิ้นสุด ปัสกาจึงเรียกร้องให้เราคริสตชนผู้กำลังเดินทางอยู่ในโลกให้มองไปยังจุดหมายปลายทางของชีวิตที่ไปไกลเกินสิ่งที่มนุษย์เห็นได้อย่างความตาย นั่นคือการกลับคืนชีพมีชีวิตนิรันดร์ และนี่เอง ‘คือปัสกาของการ์โลส มานูเอล’ นี่คือสิ่งที่ชีวิตของท่านบุญราศีการ์โลสได้กำลังส่งสารถึงเรา และเป็นเป้าหมายที่ทำให้ท่านได้ออกมาเคลื่อนไหวด้านพิธีกรรมอย่างร้อนรน นั่นเพราะท่านตระหนักได้ว่าแกนกลางของพิธีกรรมคือการฉลองธรรมล้ำลึกเรื่องพระเยซูเจ้า ดังนั้นเมื่อมนุษย์ชิดสนิทและเข้าใจพิธีกรรม พวกเขาจึงสนิทสัมพันธ์กับพระเยซูเจ้าและสามารถผ่านความท้าทายในโลกไปได้
ในวันนี้ผ่านคำกล่าวที่ท่านบุญราศีกล่าวอยู่บ่อย ๆ และเป็นคำที่จารึกที่หลุมฝังศพของท่านในอาสนวิหารพระนามกรเยซูที่ว่า “พวกเรามีชีวิตอยู่เพื่อคืนนั้น” ท่านได้ส่งสารแห่งความหวังให้แก่พวกเราในการเดินทางบนโลกใบนี้ คืนนั้นที่ท่านกำลังบอกเราไม่ได้เพียงมีความหมายถึงการรอคอยเช้าวันสมโภชปัสกาในแต่ละปี แต่มีความหมายถึงการรอคอยเช้าวันที่เราจะได้กลับคืนชีพในพระคริสตเจ้าเพื่อมีชีวิตนิรันดร์ ขอให้เราได้เลียนแบบการนำชีวิตของเราไปวางทาบลงบนชีวิตของพระเยซูเจ้าอย่างที่ท่านบุญราศีได้ทำ เพื่อให้เราได้เข้าใจเช่นเดียวกับท่านว่าเมื่อผ่านความทุกข์ยากแห่งกางเขนบนโลก ความตายไม่ใช่จุดสิ้นสุด แต่เป็นการกลับคืนชีพในเช้าวันที่สามต่างหากที่เป็นจุดสิ้นสุด เราจึงจะมีความหวังที่จะอยู่จนถึงคืนนั้น โดยไม่หันหลังแล้วมุ่งกลับไปเอมมาอุสเหมือนศิษย์สองคน (ลูกา 24 : 13 - 35) ท้ายนี้จึงขอส่งความหวังแห่งปัสกาแก่ทุกคนได้อ่านบทความธรรมดาชิ้นนี้ ให้ชีวิตของผู้ชายธรรมดาคนหนึ่งได้เป็นแรงบันดาลใจให้เรามีความหวังเสมอในทุกจังหวะของชีวิต ให้ความหมายของปัสกาที่สะท้อนผ่านชีวิตของท่านทำให้หัวใจของเราอบอุ่นขึ้นด้วยความหวัง และขอให้ความหวังของเราที่เกิดขึ้นจากธรรมล้ำลึกแห่งปัสกานี้แผ่ไปยังผู้คนรอบข้างผ่านทั้งการกระทำ คำพูด และคำภาวนา โดยเฉพาะผู้ที่กำลังพบคืนมืดของวิญญาณ อาแมน
รูทราย, เทเรซีโอของพระเยซู
สัปดาห์ที่สามในเทศกาลปัสกา
ที่ 17 เมษายน ค.ศ. 2024
“ข้าแต่ท่านบุญราศีการ์โลส มานูเอล เซซิลิโอ โรดริเกซ ซันติอาโก
ช่วยวิงวอนเทอญ”
https://www.blackcatholicmessenger.com/carlos-manuel-rodriguez-feast-2022/
https://www.pmariamm.org/beatocarlos.html
https://www.stignatiusmobile.org/saint-of-the-month-blessed-carlos-manuel-rodriguez/
https://www.vatican.va/news_services/liturgy/saints/ns_lit_doc_20010429_rodriguez-santiago_en.html
https://es.zenit.org/2020/07/12/beato-carlos-manuel-rodriguez-santiago-13-de-julio-5/
https://es.eucharisticrevival.org/post/carlos-manuel-cecilio-a-eucharistic-life
http://www.savior.org/saints/santiago.htm
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Carlos_Manuel_Rodr%C3%ADguez_Santiago
